Je wilt groenten en fruit kweken in je moestuin, tuin, balkon of terras. Of misschien wil je juist snijbloemen gaan kweken om je huis op te vrolijken. Maar hoe start je ermee? Waar moet je allemaal aan denken?
De spontane methode
Vroeger gebruikte ik de “spontane” methode. Dat betekent gewoon je hart volgen. Dus naar de tuincentrum gaan en pakken maar wat ik leuk vond. Vervolgens zaaien en planten waar er maar plek was. En dan hopen maar dat er iets uitkomt.
Ik kan je nu uit ervaring vertellen dat deze methode niet zo goed werkt. Het eerste seizoen zal dit wel werken, maar op lange termijn zul je zien dat het steeds minder gaat in de moestuin.
Sommige fouten zijn makkelijk te herstellen, maar bij sommige fouten zul je jaren last van hebben. Daarom is het goed om wat tijd te nemen, om over na te denken en een plan te maken, voordat je gaat beginnen met planten.
In deze blog lees je over 5 belangrijke punten waar je rekening mee moet houden als je groenten en fruit gaat kweken.
1. De ligging van je tuin
De ligging van je moestuin is het allerbelangrijkste. Dit bepaalt je verdere stappen. Niet elke locatie is geschikt voor elk plant. Sommige planten hebben volle zon nodig, en anderen houden juist van schaduw. Bepaal eerst de richting van je locatie. Ligt je moestuin in het noorden, westen, zuiden of in het oosten?
De richting van je locatie is belangrijk zodat je weet hoeveel zonuren je op je moestuin of tuin hebt.
Je kunt de ligging indelen in 3 hoofdcategorieën:
- Volle zon (zuiden)
- Halfschaduw (oosten/ westen)
- Schaduw (noorden)
Voor het bepalen van de richting voor je moestuin, moet je behalve de richting van je moestuin ook rekening houden met andere objecten die schaduw kunnen veroorzaken. Ligt je moestuin in het zuiden, maar heb je een hoge boom of een hoog huis voor je moestuin die de zon blokkeert? Dan hoor je moestuin toch in de categorie halfschaduw of schaduw.
2. Wat wil, kan en moet ik kweken?
Je hart volgen
Dit is mijn favoriete onderdeel. Wat voor groenten en fruit wil je kweken in je moestuin? Wat zegt je hart? Wil je voornamelijk eetbare groenten en fruit gaan planten, of een kruidentuin of wil je juist snijbloemen gaan planten om mooie boeketten van te kunnen maken?
Het spreekt voor zich dat je punt 1 (je locatie) in je achterhoofd moet houden. Je moet geen tomaten gaan planten als je tuin, terras of balkon in het noorden ligt. Wat wel weer heel goed in de schaduw kan, zijn kruiden en sla soorten. In de volle zon worden kruiden en sla te bitter en schieten ze snel door. Halfschaduw tot schaduw plekken zijn dus ideaal.
Aan de achterkant van de zaden envelop of aan de label van je plant kun je zien wat de behoeftes zijn van je plant. Op www.intratuin.nl/moestuin/moestuin-zaden kun je zelfs filteren op volle zon/ halfschaduw of schaduw. Op deze manier zie je meteen welke zaden geschikt zijn voor jouw locatie.
Functionele planten
Yee, je weet nu wat je graag wilt gaan planten. Helaas moet je ook nadenken over functionele planten. Dit zijn planten waarvan je niet direct blij van wordt, maar waarvan je grond en gewassen wel blij van worden.
Wat dat betreft, is het net een relatie. Als je een goede langdurige relatie wilt, moet je goed voor elkaar zorgen. Alleen als jullie allebei lekker in jullie vellen zitten, ben je in staat om te geven.
Je grond en gewassen worden blij van bloemen, groenbedekkers, en pest werende planten. Bloemen zijn goed voor de bijen die voor bestuiving zorgen, wat vooral belangrijk is bij fruit. Tagetes (voorheen Afrikaantjes), uien en knoflook weren slakken en luizen. Groenbemesters (bijv. goudsbloem, rode klaver, gele mosterd) zorgen op lange termijn voor de kwaliteit van je grond. Dus maak ook wat plek vrij voor functionele planten.
Vaste/ eenjarige planten
Vaste planten zijn planten waarvan je meerdere jaren van kunt genieten. Eenjarige planten groeien 1 seizoen en daarna sterven ze af. Fruit- en notenbomen zijn vaste planten, je hebt tientallen jaren plezier van.
Andere voorbeelden van vaste planten zijn asperges, rabarber en aardperen. Je oogst ze dit jaar, en dan komen ze weer volgend jaar terug zonder dat je iets voor hoeft te doen. De meeste groenten (peulen, radijzen, wortels) zijn eenjarig.
Het voordeel van vaste planten is dat je meerdere jaren van kunt genieten, waardoor je minder werk aan hebt. Als je alleen eenjarige planten zaait, moet je elk jaar weer vanaf nul beginnen. Aan de andere kant is het nadeel van de meeste vaste planten dat het langer duurt voordat je kunt gaan oogsten. Bij een fruitboom komen de eerste vruchten pas na 2-4 jaar. Bij asperges moet je 2 jaar wachten. De wachttijd is bij eenjarige planten korter, meestal enkele maanden.
3. Maak een zaaiplan
Een groot probleem die ik heb ondervonden in mijn eetbare tuin is dat alles tegelijkertijd klaar is om te gaan oogsten. En dan zit je dan met de mooie oogst. Hoe krijg ik dit kwijt? Maar wekenlang spinazie eten; spinazie smoothie, spinazie pasta, iedereen vragen of ze spinazie willen en de vriezer is ook nog helemaal vol. En in het najaar eet je alleen maar bevroren of zuur ingemaakte groenten en fruit. Herkenbaar?
Oplossingen hiervoor zijn:
- Niet alles tegelijkertijd zaaien. Je wilt verspreid door de tijd heen gaan zaaien. Staat er op de verpakking dat je van januari tot maart kunt zaaien? Zaai niet alles in januari, maar verspreidt dit over 3 maanden. Hierdoor heb je meerdere kleinere “batches” en kun je langer genieten van je groenten.
- Kweek meerdere soorten van je favoriete groenten en fruit. Neem een soort die vroeg bloeit, en een soort die laat bloeit. Bijvoorbeeld sommige soorten aardbeien kun je in de zomer oogsten, anderen weer in de herfst.
Hou rekening mee dat je sommige zaden eerst binnen onder het glas moet voorzaaien zodat ze beter kunnen ontkiemen. Groenten waarvan je de wortels eet (wortels, radijzen, bieten) kun je beter direct in de grond zaaien. In deze artikel kun je meer lezen over de redenen om voor te zaaien.
Verder wil je zo optimaal mogelijk gebruikmaken van de ruimte. Zaai of plant iets anders zodra er een lege plek is ontstaan. Je kunt bij de meeste online zaden winkel filteren op de zaai en oogst maand.
Hou rekening mee dat je het liefst dezelfde gewassen en gewassen die tot dezelfde familie horen niet twee keren achterelkaar op dezelfde plek kweekt i.v.m. ziektes. Plant bijvoorbeeld niet twee jaar achterelkaar tomaten op dezelfde plek. Plant ook geen tomaten waar er aardappelen in stonden. Tomaten en aardappelen zijn van dezelfde familie. Dit heet wisselteelt. Om de vier jaar kan het weer.
4. Grond en aarde klaarmaken
Bloempotten
Als je bloempotten gaat gebruiken, moet je de grond eerst vernieuwen als je er al eerder iets anders in hebt geplant. Bij sommige gewassen zitten de wortels overal in de pot. Gooi de gebruikte aarde in de compost en dan kun je het binnenkort weer gaan gebruiken. Let op! Gooi het niet in de compost als er gewassen in stonden die last hadden van plagen of ziektes, anders loop je de risico dat de ziektes verder verspreid worden.
Het voordeel van bloempotten is dat je een eigen mini mono omgeving kunt creëren voor een specifiek gewas. Bijvoorbeeld blauwe bessen houden van zure grond. Dit is moeilijker te creëren op een grote oppervlakte, en de meeste planten houden helemaal niet hiervan. In een bloempot kun je heel goed een zure omgeving creëren, specifiek voor de blauwe bessen.
Vul je bloempotten met verse potgrond volgens de specifieke wensen van het gewas dat je wilt gaan planten. Er zijn talloze recepten voor het beste grond mix. Maar om het simpel te houden, een mix van potgrond (50%) en compost (50%) doet het over het algemeen goed. Je kunt natuurlijk ook een kant-en-klare moestuinmix gebruiken. Maar je bent vaak duurder uit.
Hoge bakken en direct in grond
Bij een hoge bak of grond kun je de grond moeilijker vervangen. Het is meer werk dan kwestie van omgooien zoals bij een bloempot.
Mocht je een nieuwe bak hebben, kun je hiervoor prima 50% potgrond en 50% compost in doen. Mocht je ook tuinaarde hebben kun je 1/3 tuinaarde, 1/3 compost en 1/3 vermiculiet gebruiken. Bij potgrond zit meestal al veen in. Veen maakt het grond luchtiger en laat vocht beter door. Bij tuinaarde heb je dat niet en compenseer je dit door vermiculiet te gebruiken.
De kwaliteit of eigenschappen van potgrond, tuinaarde en compost kunnen per leverancier nogal verschillen.
Grondtest
Je kunt een grond test doen door een handvol grond te nemen en erin te knijpen. De grond moet aan elkaar blijven als je je hand openmaakt, maar als je een vinger er doorheen haalt moet het gemakkelijk uit elkaar vallen. Als de grond niet aan elkaar blijft, dan is je grond te luchtig. Dan is je grond niet in staat om goed vocht vast te houden. Als het te plakkerig is of moeilijk uit elkaar valt, is de grond juist te zwaar en zal het te veel water vasthouden.
Bij gebruikte hoge bakken en grond moet je eerst alle onkruid en gewassen van vorig jaar eruit halen. Zelf ben ik geen fan van spitten, en heb ik een voorkeur voor de no- dig filosofie. Als alle onkruid eruit is, gewoon een dikke laag compost op de bovenlaag leggen en klaar ben je. Doe dit bij voorkeur 2 maanden voordat je de nieuwe gewassen in gaat zetten.
5. Waar ga je wat planten?
Wat moet je bij elkaar planten of wat moet je juist ver van elkaar zaaien? Welke locatie en behoeftes m.b.t. van zon en schaduw hebben de planten?
Een aantal tips:
- Plant fruitbomen, klimop of andere woekerende planten zoals munt en frambozen niet in de buurt van waar je groenten wilt gaan kweken. Of doe dit in een pot. Binnen no-time zitten de wortels overal en groeit er bijna niets meer in de buurt. Als fruitbomen groter worden, gaan ze voor schaduw zorgen. Dat vinden de meeste gewassen toch minder fijn.
- Zet hoge gewassen (peulen, tomaat, komkommers) achterin en lage gewassen (spinazie, rucola) voorin. Op deze manier worden je lage planten niet overschaduwd door de hoge planten.
Plant moestuin maatjes bij elkaar. Sommige planten versterken elkaar en anderen gaan juist niet goed samen. Maak een lijst van alles wat je wilt gaan planten, en zoek uit wat je bij elkaar moet planten en wat juist niet. Je kunt hier een overzichtelijk schema vinden met wat bij elkaar past en wat niet.
Het idee van combinatieteelt is dat je nuttige insecten lokt of juist schadelijke insecten weert door ze naast elkaar te planten. Een goede combinatieteelt zorgt ervoor dat er minder ziekten en plagen ontstaan. Sommige gewassen moet je juist weer niet naast elkaar planten. Je moet bijvoorbeeld geen aardbeien planten in de buurt van koolsoorten. Aardbeienplanten trekken koolvliegjes aan die schadelijk zijn voor koolsoorten.
Naast het functionele denk ook aan de indeling van je tuin. Aantal tips:
- Doe alle gewassen voor je salade (salade bar) bij elkaar.
- Plaats je kruidentuintje dicht bij de keuken. Dan kun je snel wat kruiden halen als je aan het koken bent.
- Hou een plek in de schaduw over voor je paddenstoelen.
- Zet al je snijbloemen voor je mooie bloemenboeketten bij elkaar in de buurt
Dat waren mijn top 5 aandachtspunten als je gaat starten met het kweken van je eigen groenten en fruit. Ik wens je veel plezier en een succesvolle oogst dit jaar. En vergeet niet dat het kweken van groenten en fruit niet alleen gezond is, maar hiermee levert ook een grote bijdrage aan het milieu. Je eet namelijk lokaal waardoor groenten en fruit niet vervoerd hoeven te worden, en je levert een bijdrage aan de vergroening.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
Andere interessante artikelen:
